ĐÈN KÉO QUÂN                                                    

                                                            Truyện ngắn

     

     Nhìn những cơn mưa ngâu chợt đến rồi chợt đi, ông Na nhớ tới trận lũ quét cách đây ba năm.Trận lũ ấy đã cướp đi của ông ba người thân, vợ ông và vợ chồng người con trai. Chỉ trong phút chốc ông trở thành người đàn ông goá vợ, hai đứa cháu nội thành trẻ mồ côi. Giờ đây 3 ông cháu sống với nhau trong ngôi nhà tình thương mà dân làng xây cho từ sau trận lũ năm ấy. Đang mải nghĩ thì thằng Cương đi học về, nó chạy vào nhà với áo quần sũng nước, nó chào ông rồi khoe rối rít:

   - Ông ơi ! Cháu được mười toán ông ạ! Mà ông này sắp đến trung thu rồi, quán nhà bà Cao bán nhiều đồ chơi lắm ông ạ!

   - Ông biết rồi, thế cháu không mang áo mưa đi sao mà ướt hết thế kia? Cháu cứ học giỏi, trung thu ông sẽ có quà cho hai chị em.

   - Sáng đi học trời không mưa nên cháu không mang, vừa rồi cháu đội áo mưa cùng thằng Trung, về đến lối rẽ mới bị ướt thôi. Thế ông định mua quà gì hả ông?

   - Cháu đi thay quần áo đã kẻo lạnh đấy, ông sẽ có quà cho hai đứa.

    Vừa lúc đó Thảo cũng về, ông Na đứng lên dọn mâm bát. Ông giục cái Thảo ăn nhanh còn giúp ông sao nốt mẻ chè. Thằng Cương vừa ăn, vừa khoe với chị:

   - Mẹ thằng Trung hứa mua đèn lồng cho nó chị ạ, nó bảo sẽ cho em chơi chung. Chị thấy đồ chơi ở quán bà Cao không? Toàn đồ điện tử đẹp lắm !

    Cái Thảo lừ mắt nhìn em rồi nó mắng với giọng rất người lớn:

   - Em thì lúc nào cũng thích đồ chơi, chị đã bảo rồi, nhà chúng nó khác, nhà mình khác, thế em không thương ông sao? Mà lúc nào cũng vòi vĩnh thế ?

     Bị mắng, thằng Cương xị mặt im lặng.Ông Na nhìn hai cháu, ông nén tiếng thở dài, rồi chậm dãi nói:

    - Ông thật có lỗi vì để các cháu phải thiếu thốn thế này. Nhưng hai đứa cứ gắng học cho ngoan, trung thu đến ông sẽ có quà cho hai chị em, ông hứa mà!

   - Thật ông nhé!  - Thằng Cương mắt sáng lên.

   - Mày thích thế sao? Mày không biết ông không có tiền à? Mấy chục nghìn một chiếc đèn chứ ít đâu, chị đi hái chè cả ngày cho người ta cũng chỉ được 30 nghìn, tiền đó còn để mua sách vở, chứ ông làm gì ra tiền? Ông đừng mua gì cả, nó lớn rồi!

   - Thôi hai đứa ăn đi rồi dọn bát đũa.

    Thằng Cương buông bát vùng vằng đứng dậy. Cái Thảo cất dọn mâm bát rồi nhóm bếp cùng ông xao chè.

   Chỉ còn chục ngày nữa là đến trung thu, chờ hai đứa đi học, ông Na mới chẻ tre, vót nan làm đèn kéo quân cho hai cháu, ông là người khéo tay, thời thanh niên cứ mỗi dịp  trung thu về ông lại được chi đoàn giao làm đèn kéo quân cho các em vui tết.Ông nhớ ngày đó đồ chơi cho trẻ con ở xóm nhỏ này chẳng có gì, tất cả là bố mẹ tự làm, tự chế cho con là chính.Bánh kẹo cũng vậy, toàn là nấu lấy, rồi hoa quả nhà nào có loại gì góp loại ấy cho con em trong làng cùng đón tết. Vậy mà cứ đến dịp trung thu mọi người đều náo nức lạ thường. Bận nhưng vui, trẻ nhỏ vây quanh nhà giúp các anh chị thanh niên lo mọi việc.Tiếng trống ếch rộn ràng ngay từ đầu tháng 8… cái khiến lũ trẻ ngày đó háo hức là được ngắm nhìn đèn kéo quân do ông làm có các chú bộ đội với súng máy, xe tăng rượt đuổi lũ giặc chạy tơi bời… lũ trẻ thích thú reo hò quên cả phá cỗ…vừa nghĩ ông vừa mải miết vót nan, dựng khung, làm tán, làm trục đèn đây là những công đoạn đòi hỏi người làm phải tỉ mỉ và khéo tay, loay hoay mãi đến gần trưa khung đèn mới hoàn thành, chỉ còn việc cắt hình, dán giấy cho đèn nữa là xong, việc này ông định để sáng mai lũ trẻ đi học ông sẽ làm tiếp, ông muốn bí mật đem đến cho hai đứa sự bất ngờ trong đêm rằm. Ông cầm khung đèn lên nhìn ngắm hồi lâu, vẻ hài lòng rồi ông cất nó lên gác, ông thu dọn đồ đạc và đi nấu cơm. Bất giác ông chợt nghĩ: Không biết khi xem đèn bọn trẻ có thích không? Bởi giờ đây trong làng, ngoài phố mỗi dịp trung thu đến các loại đồ chơi được treo bán khắp nơi, nào đèn lồng, đèn ông sao, đầu kỳ lân, sư tử… tất cả đều có đèn xanh đỏ rất hấp dẫn, vậy thì chiếc đèn kéo quân mộc mạc này liệu có đủ sức thu hút bọn trẻ như ngày xưa không? Nếu hai đứa không thích thì thật buồn và tủi cho chúng vì ông không thể hoang phí bỏ ra mấy chục ngàn bạc mua đồ chơi cho chúng được, không phải ông tiếc tiền, nhưng thực tình ông không có tiền, mình ông tất tưởi quanh năm với 5 sào ruộng, nuôi thêm con gà, con vịt, tằn tiệm lắm cũng chỉ đủ chi tiêu cho ba ông cháu.Gần đây ông thấy mình yếu đau nhiều, dù vậy trước mặt hai cháu ông không dám kêu ca gì, sợ ảnh hưởng tới việc học của chúng, ông biết con Thảo là đứa cháu ngoan hiền, nó rất thương ông. Tội cho nó mới 11 tuổi đầu đã mồ côi cả cha lẫn mẹ, nó già trước tuổi vì phải lo nghĩ, mọi sự thiếu thốn nó không hề kêu, nó biết chăm chút nhường nhịn cho em từ miếng ăn đến quyển vở…nó dạy em học hành, phép tắc. 14 tuổi như con nhà người ta còn làm nũng mẹ vậy mà nó đã phải giúp ông lo toan mọi việc, từ ruộng vườn, đồng áng đến cơm nước, giặt rũ, ngày nào dỗi lại đi hái chè thuê lấy tiền.Thằng Cương giờ đã 9 tuổi nhưng còn ngốc nghếch và ham chơi, nó chưa biết lo nghĩ gì, nhưng được cái biết nghe lời ông… Ông tự nhủ mình sẽ làm chiếc đèn thật đẹp cho hai đứa.Giấy màu và giấy bóng kính ông đã nhờ cô Hảo lên phố huyện mua đủ rồi, sáng mai cắt hình, sáng ngày kia dán giấy nữa là xong.Ông muốn bù đắp sự thiệt thòi cho chúng.Vừa làm ông vừa nghĩ vậy…

   Hai ngày nữa là đến trung thu, chiếc đèn kéo quân đã được ông Na làm xong, nhưng ông vẫn giấu chưa cho hai đứa biết. Tối đó cu Cương vẫn không thấy ông nói gì đến quà nên nó càng sốt ruột, nó chạy hết nhà này, nhà khác xem các bạn đã chuẩn bị những gì cho tết trung thu, lúc về nó khoe nào là cái Thu mẹ đã mua cho chiếc đèn ông sao rất to, thằng Tiến được bố mua cho chiếc đèn lồng có nhạc, còn thằng Trung mẹ hứa mai mua cho cả đèn lồng và mặt nạ Trư Bát Giới nữa. (Nó kể cốt xem ông có quà gì cho nó không).Cái Thảo biết ý liền mắng át đi:

   - Chúng nó có thì chúng nó chơi, em đừng có nghịch, nhỡ hỏng, chúng nó bắt đền thì chết đấy nhé!

   - Thằng Trung nó bảo mai mẹ nó mua các thứ về nó sẽ cho em chơi chung.

   - Không được ! Nhỡ hỏng thì làm thế nào, chị dặn phải nhớ đấy.

    Nghe hai đứa nói, ông Na thấy thương cháu quá, ông gọi hai đứa vào nhà rồi bảo:

   - Còn hai hôm nữa là trung thu, ông vẫn nhớ lời hứa với hai đứa.Ông có quà cho hai đứa đây, đoán xem ông cho quà gì nào?

    Thằng Cương chỉ chờ có thế, nó reo lên:

   - Ông có quà! Ông ơi, quà gì cũng được, cháu biết ông không có nhiều tiền mà!

   - Ông có quà gì ạ? -  Thảo nhìn ông ngạc nhiên hỏi.

   - Được rồi hai đứa ngồi xuống đây, chờ ông chút đã.

    Nói rồi ông Na lên gác, lấy chiếc đèn xuống, nhìn chiếc đèn, cả hai đứa ồ lên vì ngạc nhiên và sung sướng. Thằng Cương chạy đến bên ông reo to:

   - Đèn lồng à ông? Sao nó lạ thế, không giống những cái cháu đã thấy? Ông mua ở đâu vậy ạ ?  Ôi nó đẹp quá!

  - Ồ nó lạ thật đấy? Hình lục lăng! Ông tự làm à?

     Cái Thảo vừa ngắm chiếc đèn vừa khẽ hỏi ông vẻ đầy xúc động.Nó định đỡ chiếc đèn từ tay ông nhưng ông Na đã ngăn lại, ông treo đèn lên giữa nhà rồi ông bật diêm châm nến. Ông bảo cái Thảo tắt điện, ánh sáng mờ ảo toả ra từ thân đèn, hai đứa ngạc nhiên nhận ra những hình người, hình thú xuất hiện và lạ lùng chưa? Những con thú biết chạy, mới đầu chậm sau nhanh dần, mọi vật cứ thế quay tròn. Kia là con hổ đang đuổi con bò, bò lại đuổi chó, chó lại đuổi mèo, mèo lại đuổi chuột…cứ thế chúng đuổi nhau mãi không thôi.Thằng Cương há mồn, nghển cổ ngồi xem mắt không chớp, rồi như chợt nhớ ra điều gì, nó hỏi ông:

   - Ông ơi đèn này tên  là gì ạ? Cháu gọi các bạn đến cùng chơi nhé?

   - Thế cháu có thích không? Đây là đèn kéo quân!

   - Đèn kéo quân? Cháu thích lắm, cháu đi đây!

    Thằng Cương lao đi, lát sau lũ trẻ kéo đến chật nhà, chúng thích thú, ngó nghiêng, reo hò ầm ĩ đến tận khuya bố mẹ đi tìm, chúng mới chịu về. Nhìn lũ trẻ háo hức vây quanh chiếc đèn, quên hết mặt nạ, đèn lồng… mà chúng mang theo, ông Na như được sống lại thời trẻ tuổi. Điều ông không ngờ là món quà mộc mạc mang đậm hồn quê đã đem lại cho lũ trẻ niềm vui khôn tả.

     Đêm trung thu Thảo và Cương hăm hở cùng các bạn mang đèn ra nhà văn hoá vui liên hoan. Tiếng trống ếch rộn ràng vang lên, trăng vàng soi tỏ đường làng. Ông Na lắng nghe những âm thanh rộn rã, quen thuộc ấy, ông thấy lòng thư thái lại.Và ông hiểu hồn quê không mất, nó còn sống mãi!

                                                                                   

                                                                                Bùi Nhật Lai